20 listopada 2024 roku to wyjątkowy dzień – rocznica uchwalenia Konwencji o prawach dziecka. W tym roku mija 35 lat od tego ważnego wydarzenia. Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka to moment, w którym uwaga wszystkich kierowana jest na dzieci i ich prawa.
W tym szczególnym dniu dzieci na całym świecie jednoczą się i podejmują wiele działań w imieniu swoich rówieśników – tych, których prawa często są łamane. To radosny dzień, ale z poważnym przesłaniem.
Konwencja Praw Dziecka
20 listopada obchodzimy Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka, upamiętniający uchwalenie Konwencji o Prawach Dziecka przez Zgromadzenie Ogóle ONZ w 1989 roku. To także Ogólnopolski Dzień Praw Dziecka, który został ustanowiony w 2014 roku. Jest to szczególny dzień, w którym nacisk kładzie się na ochronę, poszanowanie i promocję praw każdego dziecka na świecie.
Konwencja ta jest jednym z najważniejszych dokumentów międzynarodowych, zapewniającym dzieciom prawa do godności, opieki, równości, edukacji, opieki zdrowotnej i udziału w życiu społecznym. Wszystkie te prawa mają na celu zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa, rozwoju i szczęścia.
Prawa dziecka to zbiór swobód, wolności i zabezpieczeń dotyczących realizacji najważniejszych potrzeb, które należą się wszystkim dzieciom. Prawa są po to, aby wspierać dzieci w rozwoju, gwarantować im jak najlepsze warunki do życia i pomagać w tym, aby ich głos był słyszany.
To dobry dzień, by przypomnieć o tym, że dzieci są takimi samymi ludźmi, jak dorośli, są po prostu młodsi. Potrzebują wsparcia i opieki, ale są pełnowartościowymi ludźmi.
Prawa dziecka są takie same dla wszystkich dzieci na świecie. Oznacza to, że każde dziecko, niezależnie od płci, bez względu na to, w jakim miejscu się urodziło, jakiej jest narodowości, jaką religię wyznaje, czy pochodzi z rodziny bogatej, czy ubogiej, ma takie same prawa. Praw nie można także nikogo pozbawić – nikt nie może odmówić Ci praw ani Ty nie możesz się ich zrzec. Praw nie można także odebrać, gdy nie wypełnia się swoich obowiązków. Korzystanie z praw nie jest uwarunkowane tym, czy dziecko wywiązuje się ze swoich zadań, czy nie – to dwie różne kwestie.
Główne zasady zawarte w Deklaracji Praw Dziecka
Prawo do równości i niedyskryminacji – wszystkie dzieci mają prawo do równego traktowania bez względu na pochodzenie, rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, poglądy polityczne czy jakiekolwiek inne kryteria.
Prawo do ochrony zdrowia i opieki medycznej – dzieci mają prawo do korzystania z najwyższego osiągalnego standardu zdrowia i opieki medycznej. Rząd powinien podejmować działania mające na celu eliminację chorób dziecięcych oraz zapewnienie opieki prenatalnej i połogowej.
Prawo do edukacji – deklaracja gwarantuje dzieciom prawo do edukacji, której celem jest rozwijanie zdolności jednostki, przygotowywanie do odpowiedzialnego życia w społeczeństwie i kształtowanie zrozumienia, szacunku i tolerancji.
Prawo do ochrony przed przemocą, zaniedbaniem i wyzyskiem – dzieci mają prawo do ochrony przed wszelkimi formami przemocy, zaniedbania i wyzysku. Państwa są zobowiązane do ustanawiania środków prawnych i innych działań mających na celu ochronę dzieci.
Prawo do opieki rodziny i opieki zastępczej – deklaracja uznaje prawo dzieci do opieki rodziny oraz do opieki zastępczej w przypadku, gdy opieka rodziny nie jest możliwa.
Prawo do rozwoju kulturowego i społecznego – dzieci mają prawo do korzystania z własnego języka, kultury i religii, a także do udziału w życiu społecznym i kulturalnym swojego kraju.
Prawo do odpoczynku i czasu wolnego od pracy – deklaracja podkreśla potrzebę zapewnienia dzieciom czasu wolnego, rekreacji i zabawy oraz ochrony przed eksploatacją pracy.
Prawo do wyrażania swojego zdania – dzieci mają prawo do wyrażania swoich poglądów, a ich zdanie powinno być brane pod uwagę w sprawach dotyczących ich życia i dobra.
Kluczowe prawa określone w Konwencji Praw Dziecka
Prawo do równości i niedyskryminacji (Artykuł 2) – Każde dziecko ma prawo do równego traktowania bez względu na jakiekolwiek formy dyskryminacji, niezależnie od pochodzenia, płci, religii czy innych kryteriów.
Prawo do życia, przetrwania i rozwoju (Artykuł 6) – Państwa Strony zobowiązują się do uznania prawa każdego dziecka do życia, przetrwania i rozwoju w maksymalnym zakresie możliwości.
Prawo do wyrażania swojego zdania (Artykuł 12) – Dzieci mają prawo do wyrażania swoich poglądów we wszystkich sprawach dotyczących ich życia i do bycia wysłuchanymi w sposób odpowiadający ich wiekowi i dojrzałości.
Prawo do ochrony przed przemocą, wyzyskiem i zaniedbaniem (Artykuł 19) – Dzieci mają prawo do ochrony przed wszelkimi formami przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku czy zaniedbania ze strony rodziny, społeczeństwa czy państwa.
Prawo do rodziny, opieki i wychowania (Artykuł 9 i 18) – Dziecko ma prawo do utrzymania kontaktu z oboma rodzicami, o ile nie zagraża to jego dobru. Ponadto, państwa zobowiązane są do udzielenia pomocy rodzinom w wypełnianiu swoich zadań wobec dziecka.
Prawo do ochrony zdrowia (Artykuł 24) – Dzieci mają prawo do osiągania najwyższego możliwego poziomu zdrowia oraz do świadczeń medycznych i opieki zdrowotnej.
Prawo do edukacji (Artykuł 28 i 29) – Dzieci mają prawo do bezpłatnej i obowiązkowej edukacji na najniższym etapie, a państwa zobowiązane są do rozwijania różnych form edukacji, a także do wspierania zdolności dzieci do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Prawo do ochrony w czasie konfliktów zbrojnych (Artykuł 38) – Dzieci dotknięte konfliktami zbrojnymi mają prawo do szczególnej ochrony i pomocy humanitarnej.
Te prawa stanowią jedynie część obszernego dokumentu, który obejmuje 54 artykuły. Konwencja o Prawach Dziecka jest jednym z najbardziej powszechnie ratyfikowanych traktatów międzynarodowych, co podkreśla jej ogromne znaczenie w ochronie praw dzieci na całym świecie.
Konwencja o Prawach Dziecka jest najbardziej kompleksowym i wszechstronnym dokumentem regulującym prawa dziecka, a jej postanowienia mają na celu zabezpieczenie pełnego i harmonijnego rozwoju każdego dziecka na świecie. Szanowanie praw dziecka uczy nas odpowiedzialności za kształtowanie lepszego świata.